روایت میترا دلگشایی از گویش کردانی های شهرستان ساوجبلاغ
میترا دلگشایی، بررسی گویش کردان ساوجبلاغ، پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده زبان های خ‍ارج‍ی، استاد راهنما: دکتر ایران ک‍ل‍ب‍اس‍ی، استاد مشاور: دکتر ی‍دا.. پ‍رم‍ون، 1383، 244 صفحه.
چکیده پایان نامه: به ع‍ل‍ت زوال و ن‍اب‍ودی گ‍ویش‍ه‍ا و ل‍ه‍ج‍ه‌ه‍ا به مرور زمان و ل‍زوم ح‍ف‍ظ و بررسی آنها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ک‍ش‍ور، این پایان نامه به بررسی گویش کردان پ‍رداخ‍ت‍ه است روش نمونه گیری: 
م‍ص‍اح‍ب‍ه با گ‍وی‍ش‍وران ب‍وم‍ی روستای کردان شامل اف‍راد پ‍ی‍ر، جوان، م‍رد و زن در این روستا است. روش پژوهش: به م‍ن‍ظور گ‍ردآوری داده‌ه‍ای ت‍ل‍ف‍ظی، ن‍ح‍وی و غیره درای‍ن گویش از روش میدانی و در پ‍اره‌ای م‍وارد از روش ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ای استفاده شده است.
ن‍ت‍ی‍ج‍ه ک‍ل‍ی: گویش کردان ش‍ب‍اه‍ت هایی با گویش مازندرانی دارد. واک‍ه‌ه‍ا و ه‍م‍خ‍وان‍ه‍ا با فارسی م‍ع‍ی‍ار ت‍ف‍اوت‍ی ن‍دارد. درم‍ورد واک‍ه‌ه‍ای م‍رک‍ب یا دو گانه، در این گویش واک‍ه م‍رک‍ب [ [ewنیز وجود دارد. از خ‍ص‍وص‍ی‍ات ص‍رف‍ی این گویش ت‍ق‍دم داش‍ت‍ن ص‍ف‍ت بر م‍وص‍وف و م‍ض‍اف ال‍ی‍ه بر م‍ض‍اف می باشد. ح‍روف اضافه در این گویش، پ‍س‍ی‍ن ه‍س‍ت‍ن‍د. ج‍ن‍س‍ی‍ت در این گویش خ‍ن‍ث‍ی است. در بخش اف‍ع‍ال ون‍ده‍ای زمان گذشته س‍از، ون‍د ن‍ف‍ی پ‍س‍ون‍د م‍ص‍دری و ش‍ن‍اس‍ه‌ه‍ای ف‍ع‍ل‍ی، شکل خ‍اص‍ی دارند و ون‍ده‍ای اش‍ت‍ق‍اق‍ی و ت‍ص‍ری‍ف‍ی م‍ت‍ف‍اوت‍ی در این گویش وجود دارد.
کلید واژگان: گویش ها، زبان شناسی، ساوجبلاغ، گویش کردان، گویش شناسی.
ایقربلاغ؛ روستای هفت هزارساله شهرستان ساوجبلاغ
«ایقربلاغ» با 300 خانوار و 1500 نفر جمعیت از روستاهای کهن شهرستان ساوجبلاغ است که قدمت آثار باستانی یافته شده در آن به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می رسد. این روستا از شمال به جاده کرج - قزوین و راه آهن تهران - تبریز، از جنوب به روستاهای اسماعیل آباد، نمکلان و فیروزآباد، از غرب به روستاهای قاسم آباد بزرگ و کوچک و از شرق به روستای سعیدآباد منتهی می شود. آب و هوای آن در زمستان ها، سرد همراه با برف و باران و در فصول تابستان، معتدل است. از نظر سرزمینی نیز به صورت دشت همراه با زمین های هموار و مسطح است و انواع محصولات کشاورزی همانند جو، گندم، صیفی جات، سیب، آلو، هلو، شلیل، آلبالو و گردو در آن تولید می شود.
نام «ایقربلاغ» شامل «ایقر + بولاق» است. در زمان های بسیار دور، ساکنان ایقربلاغ در اطراف «تپه گرجیان» با قدمت هفت هزار ساله سکونت داشتند و به مرور زمان محل سکونت خود را به «تپه قلعه دشت» انتقال داده اند. آثار باستانی به دست آمده از این دو تپه - که شامل ظروف و ابزار زندگی است – هم اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. در زمان های گذشته، ایقربلاغ مملو از چشمه های زلال بود که تا گذشته های نه چندان دور، تعدادی از آنها در اطراف روستا باقی بود. در ضلع شرقی ورودی روستا، مکانی دره مانند وجود دارد که نام آن «دشت بلاغ» است. داخل این دره کوچک که در گذشته، وسیع تر از شکل کنونی اش بود، چندین چشمه جاری بود که باعث پر آبی این دره و بستری مناسب برای حیات حیوانات و آبزیان از جمله ماهی بود. از جمله آن حیوانات، اسب های وحشی بودند که به صورت گروهی در اطراف دشت بلاغ زندگی می کردند.
در گویش اهالی آن زمان روستای ایقربلاغ، به اسب نر «ایغر» می گفتند که به مرور زمان به «ایقر» تغییر می یابد. «بولاق» هم که به معنای چشمه است. بنابراین «ایقر + بلاغ» یعنی «اسب نر چشمه» (فرهنگ معین، ج اول، ص 417 / فرهنگ عمید، ج اول، ص 325). «تپه گرجیان» متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد، «تپه قلعه دشت» مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد و امامزاده اظهرالدین از نوادگان امام علی النقی (ع) از اماکن باستانی و تاریخی این روستای کهن به شمار می روند.
منبع: وبلاگ روستای ایقربلاغ (انجمن جوانان ایقربلاغ)، با اندکی اصلاح و تصرف.
از فشند ساوجبلاغ تا بانک مرکزی ایران
دکتر محمود بهمنی متولد سال 1326 روستای فشند - از توابع شهرستان ساوجبلاغ - و دارای لیسانس اقتصاد گرایش بانکداری، فوق لیسانس مدیریت بانکداری و دکترای مدیریت بازرگانی است. وی دارای 17 سال سابقه تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی و موسسه عالی بانکداری و تدریس در دوره های مدیریت میانی و عالی بانک است.
از تالیفات وی اعم از کتاب «بانکداری داخلی»، «کتاب بانکداری (عقود اسلامی)» و «اصول بانکداری» است. بهمنی در سال‌های 1379 تا 1386 عضو هیات مدیره بانک ملی بوده و در هیات مدیره برخی شرکت‌های تحت پوشش بانک ملی همچون شرکت سرمایه‌گذاری، آزاد راه‌ها، لاستیک‌کرمان، چاپخانه بانک ملی و ... به نمایندگی این بانک عضویت داشته است. دکتر بهمنی پیش از ریاست بانک مرکزی ایران دارای پست‌هایی چون معاونت و ریاست اعتبارات کل بانک ملی، ریاست ادارات سرمایه‌گذاری، سازمان و روش های بانک، مدیریت امور معاملات و تسهیلات و بررسی طرح ها بود.
منبع: دانشنامه ویکی پدیا و همشهری آنلاین.
میراث جهانشمول آیین نوروزی گویی رازی، روحی، رمزی و حقیقتی هست که جاودانه به آن نیازمندیم .
(دکتر حکمت الله ملاصالحی از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد)
ساوجبلاغ؛ گهواره روستاهای شگفت انگیز
نظرآباد؛ سرزمین کهن خشت
نویسندگان «وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی» فرارسیدن نوروز 90 را صمیمانه شادباش عرض می کنند و مقدم میهمانان نوروزی شهرستان های کهن و بهاری ساوجبلاغ و نظرآباد را گرامی می دارند.
ذکرالله زنجانی؛ پژوهشگر محوطه های باستانی ساوجبلاغ و نظرآباد
ذکرالله زنجانی - متولد 1353 خورشیدی - کارشناس ارشد باستان شناسی است که درباره محوطه ه
ای باستانی شهر
ستان های ساوجبلاغ و نظرآباد پژوهش هایی را انجام داده است. عنوان پایان نامه ایشان «استقرار عصر آهن منطقه ساوجبلاغ بر م‍ب‍ن‍ای مطالعه ظروف سفالین» است که در سال 1383 زیرنظر دکتر بهمن فیروزمندی و دکتر رضا مستوفی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به سرانجام رسید. این رساله دانشجویی در سال 1384 با حمایت فرمانداری شهرستان ساوجبلاغ با عنوان «شناسنامه تاریخی ساوجبلاغ» در 215 صفحه به چاپ رسید. کاوش در محوطه های باستانی جیرفت، مارلیک و ازبکی از دیگر فعالیت های پژوهشی این باستان شناس جوان است. چکیده آن کتاب و پایان نامه به شرح زیر است:
«ش‍ن‍اخ‍ت اس‍ق‍راره‍ای عصر آهن و پ‍راک‍ن‍دگ‍ی آنها و ش‍ن‍اخ‍ت ویژگی های فرهنگی و م‍ق‍ای‍س‍ه محوطه ها با م‍ن‍اطق ه‍م‍ج‍وار و ارتباط فرهنگ های عصر آهن از اهداف اصلی این پژوهش است. برای نمونه گیری، از آثار به جای مانده (داده های فرهنگی) از جمله قطعات سفالین بر س‍طح و اطراف تپه ها و محوطه های باستانی استفاده شده است. روش پژوهش، کتابخانه ای و میدانی است. ابزار اندازه گیری GPS، دوربین عکاسی، ابزارهای تحریری و فنی است. در این پژوهش، یافته های محوطه های مورد بررسی و ح‍ف‍اری شده مربوط به دوره آهن در ساوجبلاغ و نظرآباد با داده های باستان شناختی دیگر استقرارهای عصر آهن، مورد مطالعه قرار گرفته است.»
نوروز، آیین جهان شمول زایش و رویش و رستاخیز
ای تو بهار حسن بیا کان هوای خوش
بر باغ و راغ و گلشن و صحرا مبارکست
ای صد هزار جان مقدس فدای او
کاید به کوی عشق که آنجا مبارکست
ای جان چار عنصر عالم جمال تو
بر آب و باد و آتش و غبرا مبارکست
هر دل که با هوای تو امشب شود حریف
او را یقین بدان تو که فردا مبارکست (کلیات شمس)
استاد دکتر حکمت الله ملاصالحی از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد است که هم اکنون در دانشگاه آتن (یونان) به پژوهش و تدریس اشتغال دارد. ایشان نخستین پژوهشگری است که مباحث دشوار و عمیق دانش نوظهور «فلسفه باستان شناسی» را در ایران مطرح کرده است. استاد در مقاله زیر، ویژگی های معنوی و آیینی عید نوروز را بررسی کرده است. در بخشی از این مقاله آمده است:
«هر چند نوروز، جشن ها و آیین های بهاری "هستی شناسی" میراث عصری است که چندین هزاره تاریخ، بین بشر عهد باستان و معاصر، بین احساس، اندیشه و منظر و باور او از هستی، تاریخ، زمان و واقعیت مرگ و زندگی و تجربه بشر عالم مدرن از وضع وجودی خویش، از ماده، حیات، تاریخ، زمان و یا اساسا" هر پدیده و رویدادی فاصله افکنده لیکن در هسته و گوهر میراث جهانشمول آیین نوروزی گویی رازی، روحی، رمزی و حقیقتی هست که جاودانه به آن نیازمندیم. متاسفانه آنچه از نوروز و آیین های بهاری در عصر ما به جای مانده حلقه ای است سخت ساییده فرسوده و زنگار گرفته از سلسله ای فراخ و پر پیچ از جشن ها، آیین ها، عزایم مقدس ایرانی، کهن، باستانی و جهانی، که تقریبا" همه از میان رفته اند و تنها سنت و صورت میراثی از آن در میان ایرانیان همچنان یگانه و بی همراه ره می سپارد...»
جهت مطالعه متن کامل مقاله رجوع کنید به:
http://www.rasekhoon.net/Article/Show-22382.aspx
بررسی سیر فن‌آوری، حفاظت و مرمت سفالینه‌های هفت هزار ساله تپه اسماعیل‌آباد ساوجبلاغ
یاسمن تقی ذوقی، بررسی سیر فن‌آوری، حفاظت و مرمت سفالینه‌های هزاره پنجم ق. م مربوط به تپه اسماعیل‌آباد، پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه، کارشناسی ارشد رشته هنر و معماری، گرایش مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشکده هنر و معماری، استاد راهنما: دکتر عبدالرسول وطن‌دوست، استاد مشاور: دکتر حمید خطیب‌شهیدی، 1384، 205 صفحه: مصور، جدول، نقشه، نمودار.
چکیده پایان نامه: هدف بررسی فن آوری ساخت، ویژگی های فنی، تعیین دمای پخت و دست یابی به مناسب ترین روش حفاظت و مرمت سفال در تپه اسماعیل آباد است. روش پژوهش به صورت مطالعات کتابخانه ای و مکاتبه ای با پایگاه های اینترنتی، همچنین مطالعات میکروسکوپی و آزمایشگاهی مختلف از جمله بررسی مشخصات فیزیکی، دانسیته، درصد تخلخل، تعیین رنگ، آنالیز دستگاهی XRD و XRF و حفاظت و مرمت 10 عدد شی سفالی مربوط به تپه اسماعیل آباد می باشد. با بررسی نمونه های مطالعاتی و حفاظت و مرمت آثار سفالین اسماعیل آباد، برخی از ویژگی های فنی ساخت، مواد تشکیل دهنده و دمای پخت آنها شناسایی شده است.
واژگان کلیدی: مرمت بناهای تاریخی، سفالینه ها، تپه اسماعیل آباد،ساوجبلاغ.
زهرمار خان از لب دیگ پایین نمی آید!
به کوشش: دکتر حسین کیا
اشاره: ایل افشار ساوجبلاغ به سرپرستی سلیمان خان افشار قاسملو معروف به «صاحب اختیار» همان ایل بزرگ و مقتدری بود که آقا محمدخان قاجار به دلیل ارتباط نزدیک با این ایل و هواخواهی شان از او، تهران را به پایتختی انتخاب کرد. تهرانی که به اقامتگاه ایل افشار در ساوجبلاغ نزدیک بود. در کتاب «شرح زندگانی من» نوشته عبدالله مستوفی - که دارای نثری زیبا و بسیار خواندنی است - اطلاعات فراوانی درباره منطقه ساوجبلاغ وجود دارد به طوری که در اکثر صفحات این کتاب نامی از ساوجبلاغ به میان آمده است. دکتر حسین کیا بخشی از مطالب و اطلاعات این کتاب را استخراج کرده و در اختیار وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی قرار داده است. مطلب زیر ماجرایی جالب است درباره «زهرمار خان» رییس ایل افشار ساوجبلاغ.
* * * * *
علیرضا عزیزی؛ پژوهشگر جغرافیای ساوجبلاغ
علیرضا عزیزی - متولد 1355 خورشیدی - از معلمان نویسنده و پژوهشگر شهرستان های ساوج
بلاغ و نظرآباد
است. در سال 1381از دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران درجه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی را دریافت کرد. «تحولات ساختاری - کارکردی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی ساوجبلاغ (75- 1355)» عنوان پایان نامه ایشان در این مقطع است. این پایان نامه در سال 1385 با حمایت فرماندار شهرستان ساوجبلاغ در قالب کتابی 300 صفحه ای و با عنوان «جغرافیای ساوجبلاغ؛ با تاکید بر ویژگی های انسانی» در شمارگان 2000 نسخه منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.
علیرضا عزیزی هم اکنون مسئول گروه تالیف «کتاب استان البرز» است. این کتاب برای دانش آموزان سال دوم دبیرستان همه رشته ها تالیف می شود. نام دیگر اعضای این گروه به این شرح است: محمدرضا ربانی از شهرستان نظرآباد، حسین دهقی و مسعودی از شهرستان کرج، سید عزیز سادات رسول از شهرستان طالقان.
تلاش برای این نوپای نازنین !
اشاره: حجت الاسلام والمسلمین آقای اسماعیل آل احمد مدیر «موسسه رخسار قرآن» است که از سا
ل 1386 در شهرستان نظرآباد فعالیت می کند. ایشان اگر چه روحانی است اما در میان فعالان فرهنگی و هنری شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد به «نواندیشی»، «صداقت» و «بردباری» شهره است. این روحانی 35 ساله اهل قلم و هنر، هم اکنون در شهر قم مشغول فراگیری دروس خارج فقه و اصول است. ایشان همچنین قرآن پژوه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن حوزه علمیه قم است و چندین مقاله درباره قرآن کریم در مطبوعات به چاپ رسانده است. نگارش کتاب «در کمند غزال» و ویرایش کتاب های «دشتی به وسعت تاریخ» و «روستای ایستا» و تحقیق و ویرایش جلد اول کتاب «ققنوس روشنی» تالیف زنده یاد شیخ عباس صبایی - نخستین امام جمعه ساوجبلاغ - از آثار مکتوب او است. «صداقت ساقی: زندگی نامه دانشمندان حوزوی شهرستان نظرآباد» و «بنفشه زار کمند» دو کتاب دیگر ایشان است که تا پایان سال 1389 منتشر خواهد شد.
نوشته زیر، نامه صریح آقای آل احمد به آقای علی حدادی - فرماندار شهرستان ساوجبلاغ - است که از طریق رایانامه (پست الکترونیکی) به وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» رسیده است. بی هیچ توضیحی متن آن نامه را در ادامه مطلب بخوانید. یادآوری می شود موسسه رخسار قرآن با پشتیبانی استاد دکتر حکمت الله ملاصالحی در طول سه سال گذشته، فعالیت های قرآنی روزآمدی در بین نسل جوان شهرستان های نظرآباد و ساوجبلاغ انجام داده است. جهت آگاهی از این فعالیت ها نگاه کنید به: http://rokhsareghoran.parsiblog.com
* * * * * *
