وای بر بچه های آخرالزمان !
در آستانه نخستین سالگشت وفات آیت الله سید محمود موسوی دهسرخی (1307- 1389 خورشیدی) فقیه سنتی، اخباری و تجددگریز قرار داریم. به خاطر دارم که در 25 تیر 1387 جهت دیدار با آیات عظام سبحانی و نوری همدانی و آیت الله استادی به همراه دوستان دست اندرکار کنگره بزرگداشت شیخ محمدتقی برغانی مشهور به شهید ثالث، راهی شهر قم شدیم. پس از دیدار با علما، فرصتی چند ساعته به دست داد که حرم حضرت فاطمه معصومه (س) را هم زیارت کنیم. دوست گرامی آقای علی اکبر صفری - پژوهشگر و نویسنده - در راه حرم پیشنهاد داد که به دیدار فقیهی برویم که سالیانی است گوشه انزوا اختیار کرده و از منتقدان مدرنیته به شمار می رود. از آنجایی که بنده در حال انجام آخرین مراحل چاپ کتاب «روستای ایستا: پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان» بودم، مشتاقانه این پیشنهاد را پذیرفتم. با کنجکاوی فراوان به خانه ای در نزدیکی حرم رفتیم که همچنان معماری سنتی اش را حفظ کرده بود. حضرت آیت الله به گرمی و مهربانی ما را پذیرا شد.
خیال حوصله بحر
اسماعیل آل‌احمد
مدیر موسسه رخسار قرآن شهرستان نظرآباد
در روندی که هم اکنون حوزه‌ها طی می‌کنند باید با بی شمار افسوس نشست و از هم پاشیدگی تدریجی حوزه را تماشا کرد که متأسفانه روزاروز سرعت بیشتری هم می یابد. در چنین فضایی، سخن از نخبه یابی و نخبه پروری، شعر تلخ اما واقع بینانه رند فرزانه شیراز را یادآوری می کند: خیــــــال حوصله بحر می‌پزد هیهـات / چهاست در سر این قطره محال اندیش.
اگر بنا بر یافتن نخبگان باشد این دیگر محصول حوزه نیست بلکه به همت طلبه و دست در دست هم نهادن ابر و باد و مه و خورشید و فلک و از همه کلیدی‌تر، عنایت خاص حضرت منجی ـ علیه السلام ـ اتفاقی زسبا رخ داده و نخبه‌ای تحویل شیعیان داده شده است. اگر بنا بر پرورش نخبگان باشد اینجا تازه اول کلام و به قول زنده یاد جلال آل‌احمد، تازه اول عشق است. اگر تربیت یک نخبه محصول عنایت خاص آقا حضرت امام زمان ـ علیه السلام ـ است به طریق اولی تربیت جریان نخبه پروری در حوزه هم باید با عنایات خاص آن حضرت گره بخورد. آیا تربیت جریان نخبه پروری آن قدر جدی گرفته می‌شود که صاحبدلی در نیمه شبی به محضر آن حضرت، لابه و استغاثه کند و از آقا ایجاد چنین جریانی را بطلبد؟ آیا کسی هست که برای باریدن باران نخبگان بر زمین قحطی زده علم این دیار، نماز باران بخواند؟
مُهر را در جیب یهودی بگذار!
درباره حاج شیخ هادی نجم آبادی، روحانی نواندیش دوره قاجار و از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد، در منابع تاریخی آمده است: روزی تنی چند از اوباش تهران خواستند شراب خانه مردی یهودی را به یغما ببرند. به نام تکفیر، مرد بیچاره را کشان کشان می بردند. از قضا به شیخ برخوردند و گفتند: «آقا این مرد به مقدّسات مذهبی توهین می کند. می خواهیم مجازاتش کنیم». شیخ که معرکه عوام را دید، به فراست دریافت که دعوا بر سر لحاف ملا است؛ وگرنه در شهر گبر و ترسان و کافر و یهودی بسیارند. شیخ در آن غوغا، آهسته به یکی از اصحابش گفت: «مهر نماز در جیب داری؟». او گفت: دارم. شیخ گفت: «مهر را جوری در جیب یهودی بگذار که هیچ کس متوجه نشود». بعد از آن که مهر در جیب یهودی گذاشته شد، شیخ گفت: «حالا معلوم می کنم که این بینوا مسلمان است یا کافر؟».
به یکی از حاضران دستور داد دست در جیب او کردند و مهر نمازی یافتند. شیخ به آن سید هوچی و بی سواد که سردسته اشرار بود، خطاب کرد و گفت: «جد بزرگوارت به کافران می فرمود: «بگویید لااله الاالله و رستگار شوید». پیامبر اسلام، گروه کافران را به صرف گفتن شهادت، در جرگه مسلمانان وارد ساختند. تو می خواهی برخلاف جدت دستار ببندی؟». سید که تعزیه گردان جمعیت بود، فغان برداشت که: ای آقا! چه می فرمایید! یهودی از ترس عوام، زبانش بند آمد. نمی دانست چه بگوید. شیخ گفت: «این مرد می گوید مسلمانم. مهر نماز در جیبش بود. بروید پی کار خود و دست از سرش بردارید». همه پراکنده شدند. یهودی هم که حسن سلوک و رفتار شیخ را دید، به دست شیخ، مسلمان شد.
منبع: حسن مرسلوند، حاج شیخ هادی نجم آبادی و مشروطیت، ص 71.
حسینیه اعظم برغان؛ میزبان ششصد ساله عاشقان حسین علیه السلام
کبری راسخی ماسوله
این روزها روستای کوچک برغان به رغم برودت هوا میزبان خیل علاقمندانی است که از گوشه و کنار ایران و جهان خود را به آنجا می رسانند تا با دیدن تعزیه های معروف تکیه اعظم برغان اشکی بر گونه روان سازند و دلی صیقل دهند و تجدید پیمان کنند. حسینیه اعظم برغان بیش از 600 سال است که شاهد عزاداری عاشقان حسین (ع) و اهل بیت عصمت و طهارت و ناله های آنان است .اینجا گویی قطعه ای از بهشت که بر روی زمین جا مانده، فضای حسینیه معطر است و احساسی معنوی در مخاطب ایجاد می کند، حجره هایی که گرداگرد حسینیه اعظم بنا شده اند هر کدام جایگاهی دارند. در تعدادی از آنها ابزار و ادواتی است که تعزیه خوانان با آنها در شمایل ائمه و یارانشان یا اشقیا ظاهر می شوند. وقتی شمشیر بالا می رود که با ضرب بر فرق فرود آید ناله است که به آسمان می رود، یا آنجا که طفلان مسلم را کنار آب می برند تا قربانی کنند شیون زنان به اوج می رسد، اما اشکبارتر از همه زمانی است که تعزیه حضرت عباس (ع) اجرا می شود. آنجا که تیر دو سر بر چشمان دلربای ابوالفضل می نشیند یا آنجا که دستان قطع شده او در حفظ مشک تلاش می کند و آنرا به دندان می کشد همه بی تاب می شوند و صدا به صدا نمی رسد. گویی سقف حسینیه هر آن پایین خواهد آمد از این همه سوز و ناله.
میرزا ابوتراب شهیدی، مجتهد ساوجبلاغی منتقد مشروطیت
آیت الله میرزا ابوتراب شهیدی فرزند میرزا ابوالقاسم شهیدی و نوه شیخ محمدتقی برغانی معروف به «شهید ثالث» در سال 1287ق در خاندان علمی برغانی های قزوین متولد شد. میرزا ابوتراب پس از گذراندن دروس مقدماتی نزد پدر، وارد مدرسه صالحیه قزوین شد و دوره سطح علوم حوزوی را نزد اساتید فن گذراند. در سال 1312ق برای ادامه تحصیل عازم عتبات عالیات شد و در کربلای معلّی از جلسات درس میرزا علی‌نقی حائری آل صالحی و میرزا علامه آل صالحی و در نجف اشرف از محضر درس آیات عظام سید محمدکاظم طباطبایی یزدی صاحب کتاب عروه الوثقی، آخوند ملا محمدکاظم خراسانی صاحب کفایه و شیخ الشریعه اصفهانی استفاد کرد و پس از گذراندن مدارج عالی فقه و اصول به درجه اجتهاد نایل آمد. آخوند خراسانی در تصدیقنامه اجتهاد که برای میرزا ابوتراب نوشته از وی به‌عنوان «عالم عامل ربانی و فاضل کامل صمدانی، فائق بر اقران بلکه اکثر اهل زمان خویش، عمده اهل تحقیق و قدوه اهل تدقیق، شیخ نبیل سعید، میرزا ابوتراب بن میرزا ابوالقاسم بن شهید قدس سره» یاد می‌کند و خاطر نشان می‌سازد که وی از حضیض تقلید به اوج مطلق اجتهاد ترقی کرده و بر عموم مردم است که از انوار او هدایت یابند و به آثارش اقتدا جویند، که او شایسته رهبری است.
تاملی در عظمت و جلالت سوگ حسینی
پس از هر افتتاح پیامبرانه ای در تاریخ، آزادی، خلاقیت و مسئولیت نیز از نو معنا شده و تحقق پذیرفته است. قیام سوگناک عاشورا سنگر دفاع از حریم، حرمت و حقانیت چنین آزادی، خلاقیت، مسئولیت و تجربه پیامبرانه است. تیلیش گفته است: «عظمت سوگناک است.» عاشورا به بیان دیگر، سوگنامه ای در ذکر رثای عظمت مسئولیت آدمی در قبال آزادگی است؛ چرا که آزادگی جوهره آفرینندگی و فرهنگ است. به همین خاطر، حماسه حسینی بیانی از حریت سرور آزادگان جهان؛ امام حسین (ع) در برابر بندگی گروه باطل (یزیدیان) است. مطلب حاضر با نگاهی به موضوع مسئولیت و ارتباط آن با آزادی و آزادگی، نگاهی تازه به حادثه عاشورا می افکند.
جهت مطالعه متن کامل مقاله فوق، نگاه کنید به:
http://hamshahrionline.ir/HAMNEWS/1385/851105/world/idea.htm
آشنایی با «کتاب القضا» نوشته میرزا ابوالفضل نجم آبادی
«کتاب القضاء» از مجموعه آثار مرحوم آیتالله حاج میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی است که تقریرات دروس استاد ایشان، مرحوم آیت‌الله‌العظمی شیخ ضیاءالدین عراقی، در بحث قضا را شامل می‌شود. به تصریح خود مؤلف، این کتاب را بعد از فراغ از کتاب «الغصب» به رشته تحریر درآورده است. اثر حاضر مشتمل بر ده مقصد می‌باشد. مقصد اول مشتمل بر چهار فصل می‌باشد که فصل اول در شرایط قاضی و مباحثی چون اشتراط اجتهاد در قاضی، بحث ولایت و مراتب آن، امور حسبیه، ولایت حاکم، اذن حاکم در قضاء، نصب قیّم و صلح بر یمین است. فصل دوم عدم جواز عدول از حاکم جامع‌الشرایط به غیر آن را مورد بحث قرار می‌دهد، فصل سوم به حقوق و دستمزد حاکم، اخص اجرت برای قضاوت و همچنین بحث رشوه اختصاص دارد و در نهایت در فصل چهارم به راههای ثبوت ولایت قاضی برای مردم و چگونگی اثبات آن پرداخته می‌شود. مقصد دوم در نحوه اثبات حق و مقصد سوم در عدالت شهود و شرایط آن بحث نموده است. مقاصد بعدی این کتاب به مباحث زیــر اختــصاص دارد: دعــوی و مدعی بــه، احکام اعسار، متعلقات یــمین، احکام یمین، نکول، اقامه بینه، شاهد و قسم، ارکان باب قضاء.
فقیه دانا و مجتهد توانا و مدرس فقه مکتب اهل‌البیت (ع)، مرحوم آیتالله حاج میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی در سال 1317 قمری در یک خانواده مذهبی تولد یافت. وی پس از آموختن مقدمات علوم عربیه از صرف و نحو و غیره در مدرسه جدش، حاج شیخ هادی، شروع به خواندن سطح نموده و منقول و معقول را نزد مرحوم حاج شیخ مسیح طالقانی و مرحوم حاج فاضل عراقی فرا می‌گیرد و سپس در سال 1342 به سوی مکه معظمه و عتبات عالیات رهسپار می‌گردد و در نجف اشرف به ادامه تحصیل میپردازد. وی در آنجا ترجمه کتاب گران‌سنگ «المراجعات» مرحوم سیدشرف‌الدین عاملی را شروع می‌کند. وی در مدت اقامتش در حوزه علمیه نجف اشرف و شرکت در دروس فقه و اصول اساتید بزرگواری چون آیتالله حاج میرزا حسن نائینی و ضیاءالدین عراقی، بیشتر دروس فقه و اصول آنان را، از عبادت تا سیاست، به رشته تحریر درمی‌آورد و مرحوم نائینی در اجازه مفصلی از وی اظهار رضایت می‌نماید. آنگاه با کسب اجتهاد در سال 1349 قمری به تهران آمده و در محله سنگلج و حسن‌آباد به تدریس و رسیدگی امور دینی مردم میپردازد. آیتالله نجم‌آبادی در شب جمعه 24 شعبان 1385قمری، در 65 سالگی به رحمت ایزدی پیوست و پیکر مطهرشان در مسجد بالاسر به خاک سپرده شد.
منبع: حاج میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی، کتاب القضاء، قم، تحقیق و نشر: موسسه آیتالله العظمی بروجردی، نشر معالم اهل‌البیت (ع)، چاپ اول، 1379.
بررسی باستان شناسی دین در آیین های دیرینه
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نوشته استاد دکتر حکمت‌الله ملاصالحی - از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد - منتشر شد. این کتاب به نقد و تحلیل ظرفیت دانش باستان‌شناسی در آیین‌های متروک و دیرینه میپردازد. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موضوع سلسله‌گفتارها و مباحث کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نقد و تحلیل نظری و ارزیابی توان‌مایه و ظرفیت دانش باستان‌شناسی در ورود به حفره‌زارها و تاریکستان آیین‌های متروک و ادیان مفقود و نظام‌های اعتقادی مرده و مدفون گذشته است. مجموعه حاضر که پنج فصل به همراه دو مقاله مرتبط را شامل می‌شود، صورت‌بندی غربال‌شده و پیراسته از حواشی و مباحث متنوع و فراوان مطرح شده در کلاس درس درباره موضوع باستان‌شناسی دین است که دکتر حکمت‌الله ملاصالحی تدریس آن را به عهده داشته است. واحد درسی «باستان‌شناسی آیین و ادیان» از جمله دروسی است که پیش‌بینی شده و در تصویب نهایی مورد موافقت به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
پس از دیباچه و پیشگفتار در فصل نخست به تحلیلی معرفت‌شناختی بر باستان‌شناسی دین میپردازد. فصل دوم، وجه آموزه‌ای - کلامی دین و فصل سوم به لایه رفتاری باستان‌شناسی دین اشاره می‌کند. فصل چهارم به لایه کالبد مادی دین و فصل پنجم سهم منابع مکمل در باستان‌شناسی دین را تشریح می‌کند. فصل ششم مناسبت‌های بنیادین میان باستان‌شناسی (آرکئولوژی) آورده شده و فصل هفتم نیز جنبه‌های زیباشناختی و آیینی هنر سفالگری ارایه شده است. ملاصالحی می‌نویسد: «ظهور و حضور دین بر صحنه تاریخ آدمی به غایت تناقض‌آمیز بوده است. تناقض‌آمیز به این معنا که سنت‌های دینی هم پیام نوع‌دوستی، عشق، شفقت، همدلی و برادری را در جان و در میان پیروان خود دمیده و تبلیغ و ترویج و تأکید کرده‌اند، هم آن‌که آتش ستیز را علیه مخالفان و معاندان خود افروخته‌اند. واقعیت این است که آموزه‌های دینی و نظام‌های اعتقادی استوار بر شانه دین و منظر و معرفت دینی در فرایند تاریخ سخت و سنگین علیه یکدیگر نبرد کرده و جنگیده‌اند.» وی می‌افزاید: «رویکردهای نوبنیاد باستان‌شناسی آیین‌ها و ادیان مفقود گذشته مولود همین کشف و جراحی باستان‌شناختی تاریخ بوده است. آن سنت‌های دینی و مشاهدات و مکاشفات عرفانی و تجربه‌های عمیق انفسی و مواریث مدنی و معنوی تاریخ بشری ما اینک زیر تیغ جراحی آفاقی‌ترین نظام‌های دانایی و اندیشه تاریخی و تاریخ‌مدارترین تمدنها لایه به لایه کاویده و محک زده و درباره‌اش داوری می‌شود.»
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی در مقاطع دکتری به عنوان منبع اصلی درس سمینار به ارزش 4 واحد، کارشناسی ارشد به عنوان منبع مبنایی کلیه دروس پیش از تاریخ، و کارشناسی به عنوان منبع کمک‌درسی درس باستان‌شناسی قرآن کریم به ارزش 2 واحد تدوین شده است. این کتاب در 260 صفحه به بهای 35000 ریال، به کوشش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان باستان‌شناسی قرار گرفته است.
برای دوست عزیز و شاعر آزاده آقای محمد حسن حجتی متخلص به پریشان!
محمد حسن حجتی متخلص به پریشان (متولد 1320 خورشیدی) شاعر و نویسنده آیینی، اگر چه متولد شهرستان قوچان است اما سال ها است که در شهر نظرآباد سکنا گزیده است. مدیریت سیزده ساله کتابخانه موسسه اسلامی مسجد نارمک تهران، مسئولیت کتابخانه مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عضو شورای نویسندگان مجله های «پیام انقلاب» و «امید انقلاب»، همکاری با نشریات دینی چاپ قم و انجمن ادبی فرخی یزدی کرج، فعالیت در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حضور در جبهه های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، از مهم ترین فعالیت های فرهنگی و اجتماعی او به شمار می رود.
دورانلار و یا طالیقان توققوف اهلی
دورانلار (و یا طالیقان توققوف اهلی) تبریزلی میرزه صادیق موجتهدین اوممتی اولان بیر مونزوی و زاهید قوروپدورلار. دورانلار، دیگر اینسانلاردان اوزاق دورورلار.بونلار هر هانسی بیر موعاصیرلیک و تئکنولوگییا آسپئکتلرینه قارشیدیرلار. دورانلار تبریزین نوبار محلله سیندن طالیقان بولگه سینه گئدیبلر و طالیقانین منتظران کندینده یاشاییرلار. دورانلار چوخ زنگیندیرلر و تبریز بازاریندا نوفوذلودورلار. دورانلار و آمئریکاداکی آمیش طریقتی آراسیندا قریبه بیر اوخشارلیق وار.
قایناقلار: حسین عسگری، روستای ایستا: پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان، تهران: نشر شهید سعید محبی، 1389/ حسین عسگری، «طایفه عجیب در طالقان»، ماهنامه تصویر ساوجبلاغ، ش 48، دی 1377، ص9/ «درنگی در روستای ایستا»، ماهنامه اخبار شیعیان، سال 6، ش 57، مرداد 1389، ص 31.
نوشته فوف به زبان آذربایجانی و الفبای لاتین
http://az.wikipedia.org/wiki/Duranlar
